رابطه بین اشتراک‌ دانش، مخفی کردن و احتکار دانش

در این مطلب به بررسی رابطه بین اشتراک‌ دانش، مخفی کردن دانش و احتکار دانش می‌پردازیم.

اخیراً مقاله‌ای ارتباط بین مخفی‌کردن دانش، اندوختن دانش و فرآیندهای اصلی اشتراک‌ دانش برقرار کرده است. مخفی کردن دانش(knowledge hiding) و اندوختن دانش(knowledge hoarding) هر دو به عنوان ریسک‌های دانشی شناخته شده‌اند. نویسندگان این مقاله رابطه‌ای بین این دو رفتار نامطلوب و فرایندهای اساسی اشتراک‌ دانش برقرار کردند که آنها را به عنوان “knowledge collection” یا “جمع‌آوری دانش” و “knowledge donation” یا “اهدای دانش” توصیف کرده‌اند.

نویسندگان مقاله به این نتیجه رسیده‌اند که فاکتورهای شخصی و زمینه‌ای تاثیر گذاری چشمگیری در میزان مشارکت افراد در رفتارهای “جمع‌آوری دانش”، “اهدای دانش”، “مخفی کردن دانش” یا “احتکار دانش” می‌تواند داشته باشد و بنابراین باید بررسی بیشتری در این زمینه به خصوص در تعاملات اجتماعی با و میان تیم های دانش‌محور انجام گیرد.

به عنوان نتیجه تحقیقات آن‌ها، این ارتباط در یک چارچوب پیشنهادی مطابق با شکل زیر نشان داده شده است:

 

در این چارچوب پیشنهادی شخص شماره 1 دانشی مهم یا دانشی مرتبط با نیاز شخص 2 در اختیار دارد که می تواند برای فرد شماره ۲ مفید باشد. با در نظر گرفتن اینکه فردی که به این دانش نیاز دارد (شخص2) الزاماً نمی‌داند که چه کسی آن دانش را در اختیار دارد، بنابراین برای کسب این دانش می‌تواند از سمت شخص 2 درخواستی مطرح شود یا خیر.

در این چارچوب، بخش A، نشان می‌دهد که شخص شماره ۲ از شخص شماره یک دانشی را درخواست می‌کند و این دانش را دریافت نمی‌کند زیرا، شخص 1 به جای اشتراک آن چیزی که می‌‌داند، آن را مخفی می‌کند و از این طریق از شکل‌گیری “جمع‌آوری دانش” جلوگیری می‌کند.

در مقابل، بخش B، نشان می‌دهد که شخص 2 درخواست دریافت هیچ دانشی را ندارد، اگرچه شخص 1 دانشی در اختیار دارد که می‌داند برای شخص 2 مفید است، اما شخص 1 به جای اشتراک داوطلبانه آنچه که می داند، ترجیح می‌دهد دانش خود را احتکار کند. این رفتار توسط یک پیکان خط چین در شکل نشان داده شده است. در نتیجه، شخص 1 از این طریق از رخ دادن “اهدای دانش” ممانعت می‌کند.

بخش CوD، پدیده‌های “جمع‌آوری دانش” و “اهدای دانش” را نشان می‌دهد. در بخش C، شخص 2 دانش خاصی را از شخص 1 درخواست می‌کند و شخص 1 نیز این دانش را با او به اشتراک می‌گذارد، که باعث می‌شود فرآیند “جمع‌آوری دانش” به شکل موثری انجام شود. نهایتاً، در بخش D، شخص 1 با دانستن اینکه دانشی که در اختیار دارد می‌تواند برای شخص 2 مفید باشد، به صورت داوطلبانه آن دانش را با او به اشتراک می گذارد. در حالیکه، شخص 2 حتی از او درخواستی نکرده بود. در این مورد این اقدام شخص 1، ” اهدای دانش” را به صورت اثربخش امکان‌پذیر می‌کند.

نویسندگان مقاله پیشنهاد می‌کنند که این تحقیق برای جامعه آکادمیک درک بسیار عمیق تری از علت‌ها و پیامدهای مربوط به جریان دانش در تعاملات اجتماعی با و میان تیم‌های دانش‌محور فراهم می‌کند همچنین از این طریق نسبت به در دسترس بودن ابزارهای مناسب برای مدیریت بهتر فاکتورهایی که برای عملکرد فردی، گروهی و سازمانی مفید یا مضر هستند، اطمینان حاصل می‌شود.

 نکته تکمیلی

یکی از ابزارهای مدیریت دانشی که به شناسایی خبرگان در سازمان و ایجاد تعامل میان آن‌‌ها کمک می‌کند، نقشه دانش است. نقشه دانش، یکی از مهمترین ابزار‌های مدیریت دانش است که در آن به کارکنان سازمان، اطلاعاتی در خصوص محل قرارگرفتن دانش و منابع دانشی اعم از افراد صاحب دانش، اسناد و منابع و پایگاه‌های اطلاعاتی داده می‌شود. به طور کلی نقشه دانش، تخصص‌ها و دانش مورد نیاز افراد را با محل قرارگیری آنها در سازمان مشخص می کند.

ایجاد نقشه دانش سازمانی، بهتر است به معنای این است که بدانیم در سازمان چه کسی، چه چیزی می‌داند و کجاست. نقشه‌های دانش، با شکل‌دهی بانک‌های اطلاعاتی دانشی کارمندان و سنجش سطح دانش آنها در زمینه‌های مختلف، سازمان را در شکل‌دهی کامل‌ترین تیم ممکن برای انجام پروژه‌ها و یا حل مسئله‌های خاص یاری می‌کنند. به طور کلی نقشه دانش، نمایش تصویری از دانش آشکار و پنهان، رسمی و غیر رسمی، ثبت شده و نشده، داخلی و خارجی را جهت استفاده مجدد، بهره‌برداری بیشتر از توانایییها و سرمایه‌های ناملموس و مزیت رقابتی ارائه می‌کند.

از طریق نقشه دانش، می‌توان به منابع کلیدی از طریق شناسایی کارشناسان داخل و خارج سازمان در صورت نیاز دست یافت و فرصت و زمان دسترسی به آنها را کوتاه کرد. با این اقدام می‌توان از دوباره‌کاری‌ها، ممانعت و در زمان و هزینه‌ها صرفه‌جویی کرد. با استفاده از این نقشه می‌توان پل ارتباطی بیشتر در زمینه تسهیم، تبادل دانش و تجارب ایجاد کرده و فرصت‌های یادگیری را آشکارتر ساخت و از ابتکارات و تحقیقات حمایت کرد.

منبع:

https://realkm.com/2020/09/02/the-relationship-between-knowledge-sharing-hiding-and-hoarding/