بخواب، جلسه کنسله!
چند صباحی پیش به‌عنوان مشاور مدیریت دانش با یکی از شرکت‌های پیمانکاری معتبر و بزرگ خصولتی کشور همکاری می‌کردم. برای یکی از اقدامات پروژه، به کنگان در بوشهر رفته بودم و قرار بر این بود که ساعت 6 صبح به همراه سایر پرسنل این شرکت، به سایت برویم. حوالی ساعت 5:45 صبح یکی از نیروهای خدماتی آمد و گفت «امروز برنامه کنسله!» من با تعجب پرسیدم: «کنسله!!؟ یعنی چی؟» گفت: «اعتصاب شده، بخواب!» من هم به حرف او گوش کردم! حوالی ساعت 8 صبح بود که مجددا به من مراجعه کرد و گفت: «ردیف شد، ماشین آمادست تا برید سایت! علی الظاهر اعتصاب خوابیده بود!
در تجربه‌ای دیگر، در جریان همکاری با یک شرکت دولتی فعال در حوزه پیمانکاری، متوجه شدم که قراردادهای کاری پرسنل این شرکت، به صورت ماهانه تمدید می‌شوند. اینجا بود که فهمیدم خیلی از این سازمان‌ها از ایجاد انگیزش در کارکنان در سازمان‌های پروژه‌محور بویی نبرده‌اند!
در موردی دیگر نیز پرسنل یکی از شرکت‌های پیمانکاری که به پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان آنها مشغول بودیم در حال ارسال رزومه به شرکت رقیب بودند! وقتی دلیل این رفتار را جویا شدم گفتند که د راعتراض به حقوق پایین مدیریت به آنها گفته است حقوق نیروی انسانی بیکار در پشت فنس‌های سایت آماده جای گزینی هستند!
اهمیت انگیزش کارکنان در سازمان‌های پروژه‌محور
هدفم از ذکر این مثال‌ها این بود که به موضوعی کلیدی و مهم تحت عنوان «انگیزش کارکنان در سازمان‌های پروژه‌محور» بپردازم؛ موضوعی که پیرامون آن خیلی صحبت نشده است. انگیزش یک عامل کلیدی برای مدیران سازمان‌ها می‌باشد که با استفاده از آن می‌توانند به پرسنل انرژی بخشیده و سازمان را به اهداف خود نزدیک‌تر کنند.
با توجه به نوع کار کارکنان می‌توان نیاز به ایجاد انگیزش در کارکنان را در چند مقوله دسته‌بندی کرد؛ چراکه عملکرد افرادی که در سازمان‌های دولتی با حقوق ثابت ماهیانه و امنیت شغلی 30ساله مشغول به کار هستند، بسیار متفاوت است از اشخاصی که در یک سازمان خصوصی و یا خصولتی مشغول به کارند و تنها در زمان‌هایی خاصی فعالیت انجام می‌دهند. امنیت شغلی افراد دسته دوم بعد از پایان یک پروژه، به خطر می‌افتد. پس اینگونه است که سازمان‌های پروژه‌محور برای حفظ کارکرد و بهره‌وری کارکنان باید تا آنجا که می‌توانند به انگیزش کارکنان اهمیت بدهند.
باید در نظر داشت که افزایش انگیزش و بهبود عملکرد افراد در این سازمان‌ها درنهایت به بهبود بهره‌وری سازمان منجر شده و افراد را از فرک همکاری با سایر شرکت‌ها باز می‌دارد. افرادی که با سازمان‌های پروژه‌محور همکاری می‌کنند باید مطمئن باشند که عملکرد مثبت آنها به ادامه همکاری منجر می‌شود و آینده همکاری آنها با شرکت را تضمین می‌کند.
عدم ایجاد انگیزش کافی در کارکنان در سازمان‌های پروژه‌محور در درازمدت به از دست رفتن کارکنان می‌انجامد و کارکنانی با تخصص و مهارت بالا را از ادامه همکاری با سازمان دلسرد می‌کند.
شناسایی مولفه‌های موثر بر انگیزش کارکنان در سازمان‌های پروژه‌محور
در پژوهشی که تحت عنوان «شناسایی مولفه‌های موثر بر انگیزش کارکنان در سازمان‌های پروژه محور با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره» در سال 1395 انجام شد، مهمترین عوامل انگیزشی در این سازمان‌ها به ترتیب موارد زیر تعیین شدند:
- پاداش مالی برای کارکنان
- تامین ایمنی جانی برای کارکنان
- انتخاب مدیران لایق
- تعیین اهداف برای کارکنان
- افزایش ثبات مدیریتی
- علایق ویژه فردی نسبت به کار
- میل به موفقیت
- اعتماد کارکنان به مدیران
- ادراک فردی از حفظ احترام
- احترام نهادن به احساسات
همچنین انتظارات اصلی سازمان‌های پروژه‌محور از پرسنل، افزایش سرعت انجام کار، بهبود کیفیت و کاهش هزینه بوده است.
مراعات دهقان کن از بهر خویش!
همانطور که مدیریت دانش در یک سازمان بهره‌برداری یا به بیان دیگر سازمان فرآیندی مصداق دارد و اهمِ فعالیت‌های مدیریت دانش در این حوزه متمرکز شده، مدیریت دانش در سازمان‌هایی که ماهیت آنها پروژه‌محور است نیز بسیرا مهم و حتی ضروری‌تر است. انگیزش نیروی انسانی در سازمان‌های پروژه محور نیز در همین راستا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و در حمایت از اقدامات مدیریت دانش و نهادینه شدن مدیریت دانش در این نوع سازمان‌ها، تاثیر بسیار زیادی دارد.
مدیران باید بدانند که توجه به عوامل کلیدی انگیزش بایستی مستمر باشد و نه یکبار برای همیشه! زیگ زیگلار (مدیر فروش و سخنران انگیزشی) می‌گوید: «مردم اغلب می‌گویند انگیزه‌ها دوام ندارند. خب، اثر حمام نیز ماندگار نیست. به همین دلیل توصیه می‌شود روزانه دوش بگیرید!»
همچنین سعدی در آنجایی که می‌گوید «مراعات دهقان کن از بهر خویش/ که مزدور خوشدل کند کار بیش» به یک اصل انگیزشی مهم اشاره کرده است: «عملکرد هر انسانی از حاصل ضرب توان او در تمایل او به دست می‌آید.» به بیان دیگر، عملکرد ما از حاصل ضرب شایستگی در انگیزش به دست می‌آید. درواقع مقصود سعدی این است که چنانچه سیستم و مقرراتی برای کارکنان برقرار کنید، بدون در نظر گرفتن نظام انگیزشی، لزوما عملکرد عالی به دست نخواهد آمد.
منابع:
نوزدهمین نشست از مجموعه نشست‌های «درس‌گفتارهایی درباره سعدی» با محوریت «بازتاب اندیشه‌های مدیریتی در آثار سعدی» / دکتر غلامرضا خاکی / 1388
