چگونگی افزایش میزان تولید بهواسطه پیادهسازی مدیریت دانش در پتروشیمی بندر امام
دانش یک منبع مطمئن برای ایجاد مزیت رقابتی پایدار است و سازمانها هرروز بیشتر به اهمیت دانش بهعنوان سرمایه فکری و پژوهشی پی میبرند. اغلب سازمانها درک کردهاند که موفقیت آنها نه به دلیل داراییهای فیزیکیشان بلکه به خاطر تجارب و مهارتهای کارکنان آنها است. سازمانها متوجه شدهاند که دانش آنها در مورد نحوه انجام دادن امور و ارائه خدمات بهعنوان یک دارایی مهم به حساب میآید که باید همانند سایر داراییهای ارزشمند سازمان، این دارایی را نیز مدیریت کرد. مدیریت دانش به معنای در دسترس قرار دادن نظاممند اطلاعات و اندوختههای علمی است، بهگونهای که به هنگام نیاز در اختیار افرادی که نیازمند آنها هستند، قرار گیرند تا آنها بتوانند کار روزمره خود را با بازدهی بیشتر و مؤثرتر انجام دهند.
پتروشیمی بندر امام بهعنوان بزرگترین شرکت در صنعت پتروشیمی، با آگاهی از اهمیت دانش و تجربه کارکنان، پیادهسازی مدیریت دانش را از اواخر دهه 80 آغاز کرد و طی این سالها مسیر پر نشیب و فرازی را برای استقرار راهکارهای مدیریت دانش پیمود. یکی از تجربیات موفق این شرکت، پیادهسازی مدیریت دانش در پتروشیمی بندر امام در واحد پلیاتیلن سنگین است که در ادامه این مقاله اقدامات اجرایی در این واحد تشریح شده است.
واحد پلیاتیلن سنگین
واحد پلیاتیلن سنگین HD بندر امام در سال 1373 تحت لیسانس شرکت میتسویی به بهرهبرداری رسید و در سال 1389 با انجام عملیات افزایش ظرفیت سقف تولید از 60000 تن به 150000 تن در سال ارتقا یافت. در طول عمر گذشته از راهاندازی واحد حوادث تلخ ایمنی نیز رویداد است که با گذشت زمان و درسآموزی از حوادث از شدت آنها بسیار کم شده است. بیشترین خسارت وارده به واحد پس از افزایش ظرفیت و در حین فرآیند پیشراه اندازی واحد بوده که در سال 1388 با انفجار در بخش پلیمریزاسیون واحد آتشسوزی گستردهای در سطح واحد به وجود آمد و خسارت زیادی ازنظر جانی، دستگاهی، توقف تولید به مجتمع وارد شد. شایانذکر است پس از راهاندازی مجدد واحد 6 سال طول کشید تا واحد پلیاتیلن سنگین به ظرفیت طراحی خود برسد.
پیادهسازی مدیریت دانش در پتروشیمی بندر امام در
واحد پلیاتیلن سنگین
از ابتدای سال 1395 پیادهسازی مدیریت دانش در واحد پلیاتیلن سنگین بهطور ویژه مدنظر قرار گرفت و با همکاری کارشناسان مدیریت دانش در اداره سیستمها و بهبود روشها مدلی برای واحد HDPE طراحی شد. متولی اجرای اقدامات در این بخش واحد مهندسی فرآیند بود. مهندسی فرآیند وظیفه نظارت بر کلیه امور فرآیندی تولید از قبیل امور بهرهبرداری و تعمیر و نگهداری تجهیزات را بر عهده دارد. این واحد کلیه موارد فرآیندی تولید، گلوگاهها، چالشها، تولید محصولات جدید، موضوعات مرتبط با ایمنی و غیره را به متولیان گزارش کرده و راهکار مناسب را از طریق انجام عملیات مؤثر و اصلاحی از اداره موردنظر اخذ میکند.
در راستای ثبت و مدونسازی دروس آموخته در واحد پلیاتیلن سنگین، تجربیات اجرایی حاصل از تمامی موارد فوق پس از هماهنگی با اقدام کنندگان ذیربط در سیستم مدیریت دانش ثبت میشود تا در دسترس سایر همکاران این واحد و واحدهای مرتبط قرار گیرد.
با هدف بهبود تعامل میان کارکنان و به اشتراکگذاری تجربیات، تمامی متخصصان حوزههای مختلف واحد پلیاتیلن سنگین در انجمن خبرگی فرآیند HD حضور دارند. این انجمن خبرگی در راستای رفع اشکالات به وجود آمده در سیستم تولید تشکیل جلسه میدهد.
علاوه بر این جلسات مهم فرآیندی و تعمیراتی برنامهریزیشده توسط اداره برنامهریزی بسپاران نیز با هماهنگی با فرآیند واحد HDPE در انجمن خبرگی ثبت میشود. همچنین اقدامات اصلاحی انجام توسط مهندسی فرآیند HD بلافاصله بهصورت درسآموخته در سیستم مدیریت دانش ثبت شده و پس از ارزیابی نهایی و انتشار بهصورت کلاس آموزشی درون شیفتی برای ادارات مختلف مرتبط با واحد HDPE آموزش داده میشود. برخی از مهمترین اقدامات این انجمن خبرگی در جدول زیر ارائه شد است:
تعداد | اقدامات انجامشده انجمن خبرگی |
31 | جلسات برگزارشده انجمن خبرگی |
26 | درسآموختههای حاصل از انجمن خبرگی |
9 | مستندات حاصل از انجمن خبرگی |
30 | بهکارگیری دانش از انجمن خبرگی فرآیند HD |
90 | پرسش و پاسخ فرآیندی |
یکی دیگر از زیرفرآیندهای اصلی چرخه دانش بهکارگیری دانش است که بر اساس آن میتوان از تجربیات و دانش همکاران در سایر واحدهای سازمان نیز استفاده کرد. در واحد پلیاتیلن سنگین پتروشیمی بندر امام این مهم از طریق انجمنهای خبرگی محقق میشود.
در این فرایند ابتدا مشکلاتی که در واحد تکرارپذیر بوده و با اقدامات اصلاحی حل نشدهاند در جلسات خبرگی به مشورت گذاشته میشود و سپس خبرگان انجمن با توجه به مشکل مربوطه به بررسی دانشهای مشابه پرداخته و شرح دانش را در جلسه خبرگی مطرح میکنند ازاینرو با الگوبرداری از تجربه همکاران دیگر تصمیماتی مشابه جهت رفع ایراد از مشکلات اتخاذ میگردد. پس از اجرای اقدامات بهمحض رسیدن به پاسخ مناسب از سیستم با استناد به مستندات و نتایج جمعآوریشده، خبره مربوطه بهکارگیری دانش را در مدیریت دانش تکمیل میشود. برخی از مهمترین اقدامات این انجمن خبرگی در حوزه بهکارگیری دانش در جدول زیر ارائه شد است:
تعداد | اقدامات انجامشده برای بهکارگیری دانش |
32 | بهکارگیری درسآموختههای تعمیراتی |
3 | بهکارگیری درسآموختهها در حوزه کنترل کیفی |
10 | بهکارگیری درسآموختههای مدیریت تغییر |
مهندسی فرآیند واحد HD از سال 1396 با توجه به مشکلات و حوادث فرآیندی، ایمنی و توقفات تولید اقدام به ارائه گزارشها گرافیکی، تصویری نموده است. این گزارشها در قالب پاورپوینت به فهم بهتر مشکل و چگونگی مقابله کمک بسیار زیادی میکند. این گزارشها کمتر از یک هفته پس از وقوع حوادث آمادهشده و پس از تائید مدیریت بهصورت دانش و مستند در سیستم مدیریت دانش ثبت میشود و از طریق انجمن خبرگی فرآیند HD در اختیار خبره اداره مربوطه قرار میگیرد تا به بر اساس آن آموزشهای لازم به همکاران داده شود.
تعداد | اقدامات انجامشده برای آموزش |
5 | آموزش در حوزه ایمنی |
4 | آموزش در حوزه فرآیندی |
3 | آموزش در حوزه تعمیراتی |
نتایج حاصله از پیادهسازی مدیریت دانش در پتروشیمی بندر امام
یکی از عوامل تأثیرگذار در رسیدن واحد HDPE به ظرفیت 150000 تن در سال پیادهسازی مؤثر مدیریت دانش و عملکرد مؤثر انجمن خبرگی فرآیند HD است. این انجمن خبرگی با هماهنگ کردن گروههای عملیاتی بهرهبرداری، تعمیراتی و خدمات فنی و همچنین بررسی و رفع چالشهای اصلی باعث بالا بردن دانش و مهارتهای کارکنان این واحد تولیدی شده و درنهایت توقفات تولید به نسبت سالهای قبل کاهشیافته و تکرارپذیری مشکلات درونی به حداقل رسیده است. درنهایت واحد پلیاتیلن سنگین در سال 1398 توانست بیشترین مقدار تولید تاریخ تا سیس خود به میزان 150883 تن را محقق کند. همانطور که در جدول زیر قابلمشاهده است، ساعات توقف تولید واحد HD در سالهای 1398 و 1397 با یکدیگر مقایسه شده تا اثر پیادهسازی مدیریت دانش بیشتر مشخص شود.
در این توقفات فقط عوامل درونی تأثیرگذار بررسی شده است. بهعنوان نمونه ردیف اول جدول توقفات مربوط به «تجهیز سانتریفوژ» است. نتایج نشان میدهد که توقفات این دستگاه نسبت به سال قبل کمتر شده است. با توجه به مشکلات سانتریفوژ در سال 97، انجمن خبرگی فرآیند HD جلسات متعددی برای این دستگاه برگزار نمود. با بهکارگیری درسآموختهها و آموزش کارکنان، تکرارپذیری توقفات به حداقل رسید و تا 95% کاهش یافت. در نمونه دیگر برای « گرفتگی هگزان برگشتی رآکتورها» نیز همانند سانتریفوژ جلسات انجمن خبرگی برگزار شد. همچنین دستورالعملهایی جهت کاهش گرفتگی تدوین و اجرایی شد و درنتیجه میزان تکرارپذیری آن 100% کاهش یافت.
در خصوص مورد آخر جدول نیز انجمن خبرگی جلسات متعددی برگزار کرده و درسآموختههای بسیار زیادی در این حوزه تدوین و مورداستفاده قرار گرفت است. این نشان میدهد دستورالعملهای تدوینشده با استفاده از تجربیات و دانش خبرگان واحد سودمند بوده توقفات در این حدوداً 75% کاهش داشته است.
بررسیهای انجامشده درخصوص علل عمده توقفات واحد در سال 97 و 98 بیانگر این است که عوامل داخلی مؤثر بر توقف واحد با پیادهسازی مدیریت دانش و استفاده از دانش و تجربیات همکاران و آموزش مناسب میزان توقفات را کاهش داده و این امر موجب تولید حداکثری واحد شده است.
توقفات و عوامل داخلی کاهش تولید واحد HDPE در سالهای 1397 و 1398
سال 97 | سال 98 | سال | ردیف | ||
تن پلیمر ازدسترفته | ساعت توقف | تن پلیمر ازدسترفته | ساعت توقف | عامل توقف | |
677.1 | 37 | 37.8 | 2 | توقفات سانتریفیوژ | 1 |
183 | 10 | 0 | 0 | گرفتگی هگزان برگشتی رآکتورها | 2 |
73.2 | 4 | 0 | 0 | مشکلات سیستم انتقال پودر و تعویض E-409 | 3 |
3318.339 | 181.33 | 444.15 | 23.5 | توقفات تعمیراتی اجباری | 4 |
1811.7 | 99 | 39.123 | 2.07 | گرفتگی مبدل E-701 | 5 |
187.392 | 10.24 | 64.827 | 3.43 | کاهش خوراک ناشی از تغییر گرید | 6 |
2692.662 | 147.14 | 56.7 | 3 | کاهش تولید ناشی از مشکل سانتریفیوژ | 7 |
555.039 | 30.33 | 257.796 | 13.64 | کاهش خوراک ناشی از مشکل اکسترودر , Z-434 | 8 |
115.29 | 6.3 | 0 | 0 | کاهش تولید ناشی از مشکلات بستهبندی و تشکیل کلوخه | 9 |
1892 | 103.23 | 500 | 26 | کاهش تولید ناشی از گرفتگی اسلاری کولرهای رآکتور دوم | 10 |
توقفات و عوامل داخلی کاهش تولید واحد HDPE در سالهای 1397 و 1398
جدول 4: توقفات و عوامل داخلی کاهش تولید واحد HDPE در سالهای 1397 و 1398
نویسندگان: لیلا شهیدزاده، همت اله شیخ رباطی، بهروز طویلی
تیم اجرایی مدیریت دانش در پتروشیمی بندرامام