در حال حاضر دنیا در عصر دانش قرارگرفته است، زیرا اطلاعات و دانش یکی از ارزشمندترین دارایی‌ها است. مدیریت دانش در این عصر نه تنها کارکرد‌های تجاری دارد، بلکه به عنوان یک توانمندساز محوری برای توسعه اجتماعی، نوآوری سازمانی و توانمندسازی فردی ظهور می‌کند. گستردگی مشارکت اجتماعی مدیریت دانش مشهود است زیرا افراد، جوامع، سازمان‌ها و حتی ملت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
برای مطالعه‌ی مقالات تخصصی مدیریت دانش به پایگاه دانش مراجعه فرمایید.
مدیریت دانش: ستونی از عصر دانش
مدیریت دانش به فرآیند خلق، مدون‌سازی، اشتراک و استفاده از اطلاعات و دانش یک سازمان یا جامعه اشاره دارد. در واقع، هدف مدیریت داتش اطمینان حاصل کردن از «رسیدن دانش درست در زمان مناسب به افراد مناسب» است تا به بهبود در تصمیم‌گیری، نوآوری و بهره‌وری منجر شود.
مشارکت اجتماعی مدیریت دانش
- توانمندسازی افراد و جوامع: مدیریت دانش با تقویت میزان دسترسی به دانش، تضمین می‌کند که اطلاعات ارزشمند در دست عده‌ای معدود متمرکز نیست، بلکه در دسترس همه کسانی است که به آن نیاز دارند. این اشتراک دانش به ارتقا جوامعی که در گذشته به اطلاعات، ابزارها و آموزش‌های لازم دسترسی نداشتند، کمک می‌کند. به عنوان مثال، منابع آموزشی باز، پلتفرم‌های اشتراک دانش و ابتکارات مبتنی بر جامعه به افراد در مناطق دورافتاده یا محروم، امکان دسترسی به آموزش در سطح جهانی، اطلاعات مراقبت‌های بهداشتی و فرصت‌های توسعه مهارت‌ها را می‌دهد. مدیریت دانش با بهبود دسترسی به دانش، به برابری اجتماعی کمک می‌کند همچنین توانایی افراد را برای اخذ تصمیمات آگاهانه در جهت بهبود کیفیت زندگی خود، ارتقا می‌دهد.
- افزایش کارایی و نوآوری سازمانی: در سازمان‌ها، مدیریت دانش نقشی حیاتی در جذب و بهره‌برداری از دانش سازمانی ایفا می‌کند. مدیریت دانش موثر در سازمان‌ها منجر به کاهش سیلوهای اطلاعاتی، کاهش خطر از دست دادن تخصص حیاتی در سازمان (به عنوان مثال، زمانی که کارکنان بازنشسته می‌شوند یا به هر دلیلی از سازمان خارج می‌شوند) و همچنین تقویت فرهنگ یادگیری و بهبود مستمر خواهد شد. علاوه بر این، مدیریت دانش با تسهیل همکاری در بخش‌ها، صنایع و حتی مناطق جغرافیایی، نوآوری را تشویق می‌کند. سازمان‌ها را قادر می‌سازد از اشتباهات گذشته درس بگیرند، موفقیت‌های قبلی را توسعه دهند و به طور مداوم با محیط‌های در حال تغییر سازگار شوند. این امر به ویژه در دنیای کسب و کار رقابتی امروزی که در آن نوآوری کلیدی برای مرتبط ماندن و محرک رشد است، اهمیت دارد.
- تسهیل همکاری و هوش جمعی: یکی از عمیق‌ترین مشارکت‌های اجتماعی مدیریت دانش توانایی آن در تسهیل همکاری است. با استفاده از ارتباط افراد با دانش مورد نیاز، مدیریت دانش هوش جمعی را تقویت می‌کند- زیرا یک گروه نسبت به افراد منزوی، به طور موثرتری مشکلات را حل کرده و ایجاد نوآوری می‌کند. چه در تحقیقات علمی، چه در سیاست‌های عمومی یا نوآوری شرکتی، مدیریت دانش از تلاش‌های مشترکی که منجر به راه‌حل‌های پایدارتر و فراگیرتر می‌شود، حمایت می‌کند.
- حمایت از تصمیم‌گیری اخلاقی و توسعه پایدار: در دنیای به هم پیوسته امروزی، مدیریت دانش نقش اساسی در حمایت از تصمیم‌گیری اخلاقی ایفا می‌کند. با اشتراک‌گذاری دانش به طور شفاف، افراد و سازمان‌ها برای تصمیم‌گیری‌هایی که علاوه بر دستاوردهای کوتاه مدت، اثرات بلندمدت اجتماعی و زیست محیطی دارند، مجهزتر می‌شوند. این سیستم همچنین با ترویج و انتشار بهترین شیوه‌ها در زمینه‌هایی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، سازگاری با تغییرات آب و هوا و مسئولیت اجتماعی به توسعه پایدار کمک می‌کند. سازمان‌هایی که اشتراک دانش را در اولویت قرار می‌دهند، امکان اخذ تصمیمات آگاهانه‌تری در جهت هماهنگی با اهداف پایداری جهانی دارند.
- پرداختن به چالش‌های جهانی: مدیریت دانش در رسیدگی به برخی از مهمترین چالش‌های جهان، مانند فقر، نابرابری و بحران‌های بهداشتی مؤثر است. با تسهیل انتشار سریع دانش و راه‌حل‌ها، مدیریت دانش به کارشناسان کمک می‌کند تا به این چالش‌ها پاسخ موثرتری دهند. به عنوان مثال، در طول بحران‌های بهداشت جهانی مانند همه‌گیری کرونا، سیستم‌های مدیریت دانش به دولت‌ها، سازمان‌های مراقبت‌های بهداشتی و عموم مردم این امکان را داد تا اطلاعات حیاتی را در زمان واقعی به اشتراک بگذارند که منجر به پاسخ‌هایی هماهنگ در راستای نجات جان انسان‌ها شد.
اصول و ارزش‌های اصلی مدیریت دانش
قدرت مدیریت دانش بر چندین اصل و ارزش اصلی استوار است که به عنوان ستون‌های مشارکت اجتماعی آن عمل می‌کنند. این اصول تضمین می‌کنند که مدیریت دانش نه تنها در مورد مدیریت فنی اطلاعات بلکه در مورد پرورش فرهنگ دانش محور است که به طور کلی به نفع جامعه است.
- شفافیت و باز بودن: یکی از اصول اساسی مدیریت دانش شفافیت است که به اشتراک‌گذاری آزاد دانش و اطلاعات را ترویج می‌کند. در عصری که اطلاعات نادرست می‌تواند به سرعت منتشر شود، اطمینان از اینکه اطلاعات معتبر و دقیق در دسترس همگان است، حیاتی است. شفافیت باعث ایجاد اعتماد و یک محیط مشارکتی در هر دو زمینه سازمانی و اجتماعی می‌شود.
- همکاری و شمولیت: مدیریت دانش در همکاری و فراگیری پیشرفت می‌کند. در عصر دانش، صداها و دیدگاه‌های متنوع باید در ایجاد و اشتراک دانش گنجانده شود. فراگیر بودن مدیریت دانش، عدم احتکار دانش توسط افرادی معدود را تضمین می‌کند. همچنین اشتراک‌گذاری و توزیع دانش باعث از بین رفتن مرزهای جغرافیایی، فرهنگی یا سازمانی در راستای بدست آوردن نتایج نوآورانه و غنی‌تر خواهد شد.
- یادگیری مستمر و سازگاری: در دنیای پر سرعت امروز، دانش به طور مداوم در حال تغییر است؛ بنابراین، یادگیری مستمر یک اصل کلیدی مدیریت دانش است. سازمان‌ها و افراد باید مایل به سازگاری با دانش جدید باشند و با کنار گذاشتن شیوه‌های قدیمی به استقبال یادگیری مستمر بروند. این اصل برای نوآوری، رشد شخصی و پیشرفت جمعی جامعه حیاتی است.
- نظارت اخلاقی دانش: مدیریت دانش با مسئولیت بزرگی همراه است. مباشرت اخلاقی تضمین می‌کند که دانش در راه‌هایی استفاده می‌شود که به نفع جامعه باشد و باعث آسیب نشود. این شامل حفاظت از مالکیت معنوی، تضمین حریم خصوصی داده‌ها و در دسترس قرار دادن دانش برای کسانی است که بیشتر به آن نیاز دارند. مدیریت دانش اخلاقی باعث ترویج انصاف، برابری و عدالت اجتماعی می‌شود.
- نوآوری و خلق ارزش: یکی از اهداف نهایی مدیریت دانش ایجاد ارزش است – خواه این ارزش به شکل محصولات جدید، خدمات، راه‌حل‌های مشکلات اجتماعی یا بهبود عملکرد سازمانی باشد. نوآوری ناشی از مدیریت دانش مؤثر باعث پیشرفت شده و تضمین می‌کند که دانش به صورت عملی و مفید استفاده می‌شود.
نتیجه‌گیری
در عصر دانش، مدیریت دانش بسیار بیشتر از یک ابزار تجاری به عنوان یک توانمندساز اجتماعی محسوب می‌شود. اصول شفافیت، همکاری، یادگیری مستمر و سرپرستی اخلاقی آن پیامدهای گسترده‌ای برای بهبود افراد، سازمان‌ها و جوامع دارد. با در دسترس قرار دادن دانش، تسهیل نوآوری و تقویت همکاری، مدیریت دانش به توسعه کلی دنیایی آگاه‌تر، مرتبط‌تر و عادلانه‌تر کمک می‌کند. سهم اجتماعی واقعی این سیستم در توانایی آن برای تبدیل دانش به عمل نهفته است که باعث رشد فردی و جمعی در عصری می‌شود که اطلاعات یکی از با ارزش‌ترین دارایی‌ها است.
