اهمیت نقشه دانش در پیادهسازی مدیریت دانش
نقشه دانش فرآیندی است که داراییهای فکری، جریانهای دانش و روابط درون یک سازمان یا یک حوزه خاص را به نمایش میگذارد. نقشه دانش، بخش جداییناپذیر از هر چارچوب مدیریت دانش موفق است که مدیران دانش به عنوان ابزاری استراتژیک برای تجسم، سازماندهی و درک داراییهای دانش سازمان استفاده میشود.
فرایند نقشهبرداری دانش شامل ایجاد چارچوبی ساختاریافته از دانشهای سازمان است – شناسایی، سازماندهی و طبقهبندی در قالب نمودارها، معیارها، گرافها یا دیاگرامها – با هدف درک و استفاده مناسبتر از دانش و شکافهای دانش موجود در راستای تقویت نوآوری و رشد کارکنان و سازمان انجام میشود.
نحوه عملکرد اهمیت نقشه دانش در پیادهسازی مدیریت دانش
- نگاشت (نقشهبرداری) دانش به درک بهتر منابع دانش (صریح و ضمنی) در سازمان، محل قرارگرفتن آنها و جاهایی که شکافها وجود دارد کمک میکند. درک بهتر منابع و شکافهای فعلی، مسیر بهتری برای استفاده موثر از منابع دانش و ارتقای مهارتها در راستای پوشش شکافها برای بهبود عملکرد کارکنان و نتایج هموار میکند.
- ابتداییترین نتیجه نگاشت دانش، افزایش همکاری است که منجر به تبادل دانش (به ویژه ضمنی)، ایدهها، مهارتها، آموختهها و بهترین شیوهها از طریق نقشهبرداری جریانها و شبکههای دانش با شناسایی کارشناسان، جوامع عملی و مراکز دانش و همچنین پرورش فرهنگ اشتراک دانش و همکاری میشود.
- با ترسیم جریانهای دانش، سازمانها توانایی درک بهتر حرکت دانش در بخشها، تیمها و افراد مختلف را بدست میآورند. این تجسم به شناسایی تنگناها، شکافها و فرصتها برای بهبود اشتراک دانش و همکاری برای بهبود مهارتها و کارایی کلی کمک میکند.
- نقشهبرداری دانش میتواند به سازمانها کمک کند تا شکافهای دانش و مهارتها، وابستگیها در برابر تقاضا و حوزههای مهم دانش را برای تصمیمگیری بهتر در هنگام یادگیری و توسعه استعداد شناسایی کنند.
- نقشه دانش حوزههای تخصص و مهارتهای سازمان را برجسته میکند. با شناسایی خبرگان و دارندگان دانش، سازمانها توانایی تسهیل ابتکارات انتقال دانش، مربیگری و توسعه استعداد را بدست میآورند.
- نگاشت دانش به طراحی فهرستی ساختاریافته از منابع دانش موجود کمک میکند. این مساله به شناسایی داراییهای معنوی ارزشمند، مدیریت سرمایه فکری و کاهش خطر از دست دادن دانش به دلیل جابجایی یا بازنشستگی کارکنان کمک میکند.
نقشهبرداری دانش، نقش مهمی در تقویت نوآوری با کمک توانمندسازی مدیران دانش برای شناخت داراییها و جریانهای دانش ایفا میکند. این مساله به مدیران KM کمک میکند تا با بخشهای مختلف کار کنند و منجر به سادهسازی فرآیندها، کاهش دوبارهکاریها و شناسایی فرصتهای نوآوری شود، بنابراین توانایی استفاده کارآمد و موثرتر از منابع فکری خود، برای موفقیت در چشمانداز تجاری بسیار رقابتی و چابک را به سازمانها میدهد.
برای مطالعهی مقالات تخصصی مدیریت دانش به پایگاه دانش مراجعه فرمایید.
استفاده از نقشه دانش در موفقیت مدیریت دانش
همانطور اشاره شد، نگاشت دانش یکی از قدرتمندترین ابزارهای مدیریت دانش برای شناسایی و موجودی شکافها، ریسکها و منابع دانش و ایجاد پلی بین این دو، برای اطمینان از ارتباط یکپارچه دانش و SMEها با جوینده دانش است.
نقشه دانش برای یک خط خدمات خاص یا فرآیند کسب و کار، تصویر واضحی از منابع مختلف دانش، مکانها، مالکان و اهمیت آن ارائه میدهد. این میتواند به مدیران و رهبران دانش کمک کند تا شکافهای دانش، تنگناها و کارکنانی را که برای انجام موفقیتآمیز نقشها و مسئولیتهای خود برای یک پروژه خاص به این دانش نیاز دارند، درک کنند.
اصول اولیه نحوه ایجاد نقشه دانش
برای درک جریان دانش توسط کارکنان بهتر است شروع کار با نقشه فرایند واحد تجاری باشد. این مورد کمک میکند تا صاحبان دانش کلیدی، مهارتهای مورد نیاز کارکنان واحد برای انجام نقشهای خود شناسایی شود همچنین شکافهای دانش، موانع و خطرات را بهصراحت درک کنند.
گام بعدی محدود کردن خطرات، شکافها و تنگناها است و نیازمند مدیریت کردن مسیرها و راهحلهای پوشش دادن شکافهای دانشی است، به خصوص در حوزههایی که این شکافها تاثیر بیشتری بر عملکرد کسب و کار دارد.
برخی از سوالاتی که در اولویتبندی شکافهای دانش باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:
- چه دانشی برای تکمیل موفقیتآمیز کار و اجرای پروژه حیاتی است؟
- چه دانشی به آسانی در دسترس است و چه چیزی از دست رفته است؟
- چگونه میتوان به جریان دانش برای پرکردن شکافهای دانش دست یافت؟
- برای رسیدن به این نتیجه چه مراحلی لازم است؟
ایجاد نقشه دانش نتیجه نهایی نیست، بلکه یک نقشهراه است که باید به طور مستمر مورد بازبینی، ممیزی و بهروزرسانی قرار گیرد تا فرآیند مدیریت دانش ساده شود.
ایجاد یک چارچوب موفق مدیریت دانش نیازمند استفاده از نقشه دانش است، با در نظر گرفتن معیارهایی مانند رضایت ذینفعان، دستاوردهای کسب و کار، تأثیر بر کیفیت، کارایی و نوآوری از طریق نقشه دانش، چارچوب مناسبتری ایجاد میشود.
این یک مجموعه و مسیر کاملی است که در ادامه به نحوه ایجاد یک نقشه دانش همراستا با واحد تجاری، اهداف مدیریت، نتایج کسب و کار و انواع نقشههای دانش که با نیازهای کلیدی سازمان همسو هستند، پرداخته است.
چرا نقشه دانش اولین قدم است و نه هدف نهایی؟
دانش زمانی ارزش دارد که قابلیت تبدیل به بینشهای عملی داشته باشد، به تصمیمگیری هوشمندانه کمک کند یا استفاده از آن منجر به صرفهجویی در زمان صرف شده برای بازیابی دادههایی که از قبل وجود دارد شود.
دانش به طور مداوم در حال تکامل است و نیازمند جمعآوری و بازبینی مداوم با هدف بهروز نگهداشتن است. دانشی ارزشمند است که بتوان براساس آن عمل کرد و چارچوبی مناسب مدیریت دانش است که فرایند بدست آوردن، بازبینی و بهاشتراکگذاری دانش را به خوبی تعریف و سازماندهی کند.
نقشهبرداری دانش یک مولفه مؤثر و اولین مرحله کلیدی است که زمینه آن براساس الزامات و اهداف هر سازمانی متفاوت است. نگاشت دانش یک بخش کلیدی برای خدمات یا پیشنهادها است که به ذینفعان کمک میکند تا محل قرارگیری دانشها، صاحبان دانش کلیدی، شکافها در مقابل الزامات و نحوه برقراری جریان دانش از صاحبان به جوینده در فرایند غلبه بر شکافها و چالشها را آسانتر درک کنند.
این یک ارائه از جریان دانش در یک تیم، پروژه یا خط خدمات برای شناسایی موارد زیر است:
- منابع دانش ضمنی و صریح
- شکافهای دانش
- تأثیر شکاف دانش و حوزههای پرریسک به دلیل شکاف دانش
در اینجا گامهای ایجاد یک نقشه دانش موثر به سادگی توضیح داده شده است:
تعیین کردن هدف – این تمرین برای شناسایی اهداف مشخص، نتیجه کسب و کار و ذینفعان کلیدی انجام میشود.
شناسایی یک حوزه بحرانی و منابع کلیدی– با تشکیل تیم یا پروژه در ابتدای مسیر، ابتدا باید مهارتها یا دانشهای کلیدی مورد نیاز کارمندان، سطح مهارتها و شکافها و دانشهای موجود در سازمان را با هدف ارتقا مهارت کارکنان در راستای انجام وظایف خود شناسایی شود.
اتصال نقاط کلیدی و با اهمیت – با شناسایی منابع دانشی و ترسیم آنها با مجموعه مهارتهای موجود، تشخیص شکافها و حوزههای کلیدی آسان است.
همچنین، نقشه دانش هدف نهایی نیست و فقط یک نقطه شروع است، زیرا یک هدف بصری از محل قرارگیری دانش، وضعیت فعلی دانش و شکافها و موانع در جریان یا استفاده از دانش را ارائه میدهد. کاربرد نقشه دانش کمک به تعریف استراتژی دانش مناسب در راستای رسیدن به نتیجه و کارایی مورد نظر است.
منابع
https://www.kminstitute.org/blog/are-you-knowledge-mapping-your-organizations-knowledge-yet
https://www.kminstitute.org/blog/mapping-success-quotient-your-business-knowledge-mapping
