زک وال، مدیرعامل EK، و سارا مائه اوبراین-اسکات، رهبر بخش طراحی و مدل‌سازی معنایی، در مقاله‌ای با عنوان «دارایی دانش چیست؟» بررسی کرده‌اند که سازمان‌ها چگونه می‌توانند دارایی‌های دانش را فراتر از اسناد یا داده‌ها تعریف کنند. این مقاله تأکید می‌کند که هر چیزی — از افراد و فرآیندها گرفته تا محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی — در صورت داشتن ارزش، قابلیت اتصال از طریق فراداده و مشارکت در یک شبکه دانش گسترده‌تر، می‌تواند به‌عنوان دارایی دانش در نظر گرفته شود.
نحوه‌ی تعریف دارایی‌های دانش برای هر سازمان اهمیت زیادی دارد؛ زیرا به‌طور مستقیم بر چگونگی مدیریت، بهره‌برداری و محافظت از آنها تأثیر می‌گذارد. این امر شامل شناسایی دارایی‌های دانشی ارزشمند و تعیین روش‌های مدیریت آنها برای دسترسی مؤثر و تصمیم‌گیری به‌موقع است.
همچنین، این مقاله انواع دارایی‌های دانشی رایج در سازمان‌ها را برجسته کرده و نمونه‌های خاص صنعتی را بر اساس موارد استفاده‌ی معمول در مدیریت دانش ارائه می‌دهد.
تجربه و تخصص کارکنان: کارکنان منبعی ارزشمند از دانش پنهان هستند که فرآیندهای تجاری، مالکیت فکری، سیاست‌ها و هنجارهای فرهنگی را شکل می‌دهند. تخصص و تجربه‌ی افراد باید از حالت پنهان (ضمنی) به حالت آشکار (صریح) تبدیل شود تا بتوان آن را ثبت، مستندسازی و مجدداً استفاده کرد. این گروه شامل مصنوعات دانشی مانند پروفایل‌ها، نقش‌ها، شاخص‌ها و مدل‌هاست. خودِ افراد باارزش‌ترین دارایی دانشی سازمان به‌شمار می‌آیند.
محتوا و مستندات: دارایی‌های مبتنی بر محتوا، دانش سازمانی را در قالب‌های ملموس ثبت می‌کنند تا از ارتباطات، آموزش و تصمیم‌گیری پشتیبانی شود. این گروه شامل دستورالعمل‌ها، گزارش‌ها، صورت‌جلسه‌ها، رونوشت‌ها، پروپوزال‌ها، RFIها، RFPها، منابع آموزشی و موارد مشابه است.
زیرساخت فنی و سامانه‌های داده‌محور: این دارایی‌ها ستون فقرات دیجیتال سازمان را تشکیل می‌دهند و شامل ساختارهایی هستند که داده را ذخیره، پردازش و سپس به سایر بخش‌ها منتقل می‌کنند. معماری سیستم‌ها، پایگاه‌های داده، SQLها و فرآیندهای ETL از نمونه‌های این دسته به‌شمار می‌روند.
داده‌های ساخت‌یافته و منابع تحلیلی: این داده‌ها بینش‌های قابل اندازه‌گیری فراهم می‌کنند و از تصمیم‌گیری تحلیلی در حوزه‌های مختلف پشتیبانی می‌نمایند. داده‌های مربوط به پروازها، تاریخچه‌ی سفارش‌ها، تراکنش‌ها و کدهای مالیاتی از جمله داده‌های ساخت‌یافته محسوب می‌شوند.
حاکمیت و انطباق: این دارایی‌ها اطمینان می‌دهند که فعالیت‌های سازمان با استانداردهای قانونی و رویه‌ای هم‌راستا هستند. این گروه شامل سیاست‌ها، مقررات تجاری، قواعد زبانی، هنجارهای ارتباطی و ساختارهای حاکمیتی است.
فرآیندهای قابل اقدام و عناصر اجرایی: این دارایی‌ها اجزای عملیاتی سازمان را شامل می‌شوند که انجام وظایف، ارائه‌ی خدمات و یکپارچگی سامانه‌ها را ممکن می‌سازند.
منابع عملیاتی و لجستیکی: دارایی‌های عملیاتی از کارکردهای فیزیکی و لجستیکی سازمان پشتیبانی می‌کنند و اجرای روزمره و برنامه‌ریزی را تسهیل می‌نمایند. تجهیزات، تأسیسات، مکان‌ها و زنجیره‌ی تأمین در این گروه قرار می‌گیرند.
نمونه‌هایی از انواع دارایی‌های دانش مرتبط در هر صنعت
همانطور که در بخش قبلی و در توصیف انواع مختلف دارایی‌های دانش نشان داده شد، این دارایی‌ها چیزی بیش از محتوا یا داده‌ها را در بر می‌گیرند. آنها ممکن است شامل تخصص و تجربه کارکنان، سوابق تراکنش‌ها، سیاست‌ها و حتی امکانات یا مکان‌ها باشند. بسته به نوع صنعت یا سازمان، دارایی‌های دانش خاصی ممکن است در موارد استفاده اولیه در اولویت قرار گیرند؛ زیرا نقش محوری‌تری در آن زمینه‌های خاص ایفا می‌کنند.
یک شرکت تولیدی که به دنبال بهبود فرآیندهای زنجیره تأمین خود است، از طریق برچسب‌گذاری، مدیریت، بهره‌برداری و محافظت از منابع عملیاتی و لجستیکی (مانند تجهیزات، تأسیسات و محصولات) و پیوند دادن آنها برای آشکار کردن روابط و وابستگی‌ها در سراسر زنجیره تأمین، سود قابل توجهی خواهد برد. همچنین با برچسب‌گذاری و اتصال دارایی‌های دانش اضافی، مانند داده‌های ساختاریافته و منابع تحلیلی (از جمله تاریخچه سفارش، تراکنش‌ها) و محتوا و مستندات (مانند شرح فرآیندها و گزارش‌ها)، سازمان می‌تواند دید عمیق‌تری نسبت به موضوعات عملیاتی به دست آورد، دقت پیش‌بینی را افزایش دهد و هماهنگی بین بخش‌ها را بهبود بخشد. این رویکرد جامع می‌تواند تصمیم‌گیری چابک‌تر را ممکن سازد و از بهبود مستمر در کل چرخه عمر تولید پشتیبانی کند.
بانکی که به دنبال حفظ انطباق، رعایت استانداردهای حاکمیتی و به حداقل رساندن ریسک نظارتی است، می‌تواند از طریق مدیریت، بهره‌برداری و محافظت از دارایی‌های دانش کلیدی خود به روشی استاندارد و متصل بهره‌مند شود. این بانک با استفاده از اصطلاحات کلیدی برای برچسب‌گذاری منابع حاکمیتی و انطباق (مانند سیاست‌های شرکتی، مقررات صنعت و قوانین مالیاتی) در کنار منابع عملیاتی و لجستیکی (مانند مکان‌ها و تأسیسات) و متخصصان موضوع مربوطه، پایه و اساسی برای هم‌ترازی معنایی ایجاد می‌کند.
یک سازمان مراقبت‌های بهداشتی برای تشخیص و درمان بیماران به تخصص بالینی و حافظه سازمانی متکی است. با جمع‌آوری، برچسب‌گذاری و به اشتراک‌گذاری تخصص و تجربه پزشکان و تیم‌های چندرشته‌ای، پزشکان، پرستاران و سایر پرسنل پشتیبانی قادر خواهند بود به موقع به اطلاعات تخصصی مورد نیاز برای تشخیص و درمان دقیق‌تر بیماران خود دسترسی پیدا کنند. علاوه بر این، دسترسی به محتوا و مستندات موارد بالینی و داده‌های ساختاریافته از مطالعات تحقیقاتی نیز به بهبود تصمیم‌گیری برای پرسنل این سازمان مراقبت‌های بهداشتی کمک خواهد کرد.
منبع:
Breaking Down Types of Knowledge Assets and Their Impact, Tatiana Baquero Cakici, https://enterprise-knowledge.com/breaking-down-types-of-knowledge-assets-and-their-impact/ , August 22, 2025
